Zonder enig schroom kun je zeggen dat de 20ste eeuw die van communicatie was. Ofwel het onderzoeken van het fenomeen. Zo je weet brengen verklaringen zelden de oplossing, maar goed …science is cool… en kan helpen te voorkomen.
Is er een botsing, tussen mensen, bedrijf of groepen? Het komt op communicatie neer, zegt men. Er zijn bijna meer boeken over dan dat er mensen zijn.
Wat woorden betreft. Men zegt: er zijn 5 zintuigen (of 6 of 7), we hebben hersenen en we leuteren meer met onszelf dan met anderen. Daarnaast krijgen we niet graag ongelijk. Men zei: 7 % inhoud, 38 % intonatie; rest is non verbaal. Stanford Uni, komt nu met de kracht van intentie, die de meest bepalende schijnt. Dan wordt het nog complexer. We houden het hier simpel.
De woorden, daar is men het gevoeglijk wel over eens, dat zijn de lulligste uit de reeks. Wel de grond voor meeste narigheid in deze wereld. ‘Words are things’, zegt men wel. Of moet we zeggen, sommige mensen maken woorden tot dingen. Ten faveure van hun eigen kleine wereldje.
Kijk naar de kracht van slogans, die soms tot een ‘Meme’ (Dawkins ‘75, sociale variant van een gen), worden. Die kracht is enorm. Reclame als nieuwe vorm van religie als het ware. Of kernovertuigingen van mensen als de nieuwe dogma’s.
Repetitie van de zelfde woorden maakt dat men gaat geloven dat ze waar zijn. Ik geloof dat het Max Velthuijs was (Kikker boekjes) die de slogan voor ‘Kitekat met Molkron’ maakte. Molkron is zover ik weet ‘niks’, lucht en doet geen snars. Toch waren de verkoopcijfers enorm.
In de jaren 60 verruilde mening Amerikaan zijn zwembad voor een schuilkelder tegen de russen. Het hoorspel Orson Welles over dat er ‘Wezens van Mars’ zouden landen, zorgde voor grote narigheid. Tenminste voor de mensen die de inleiding hadden overgeslagen.
Gelukkig beseffen zelfs de moderne psychologen, dat ‘er maar op los rationaliseren’, niet echt veel anders brengt dan veiligheid zoeken bij wat was.
De woorden
- De ene keer blijken woorden de kroonkurk waarmee de Champagne echt open kan.
- De andere keer lijken die zelfde woorden precies de kurk op de fles te worden .
De meest simpele theorie ooit wellicht, heb ik dan in loop der jaren zelf bedacht:
- Als 2 mensen de klik met elkaar hebben, dan maakt het niet uit wat ze zeggen
- Als 2 mensen GEEN klik hebben, maakt het niet uit wat ze zeggen
- Als 1 van de 2 of beide geen klik zichzelf heeft, ‘t maakt het niet uit wat gezegd wordt
Ziet hier het enorme belang van Rapport. (17e eeuw en door Freud uitgewerkt en in NLP gepopulariseerd). Er ontstaat tussen twee mensen wat we noemen (prachtig Duits) een ‘empathischer Aufmerksamkeit’. Ergo de waarneming met alle zintuigen viert feest. De weerstand om niet waar te nemen of te horen is weg.
Een paar wetenschappelijke zaken dan, waar trouwens voor elk volkwijsheid bij te vinden is:
Kierkegaard zegt: ‘In de relatie tot de relatie is de relatie zelf de 3e bepalende factor. Elke andere relatie vermenigvuldigt dit fenomeen’.
Werner Heisenberg (onzekerheidsrelatie), totaal ander veld, zegt grofweg…’Je kunt inhoud en proces niet gelijktijdig waarnemen’. Eenvoudig gezegd betekent dit ook dat alle content context afhankelijk is en elke observatie het verleden betreft.
Paul Watzlawick zegt: ‘Je kunt niet niet communiceren’ en spreekt over ‘metacommunicatie’ waar hij inhoud en betrekking uit elkaar haalt.
Solomon Asch en Stanley Milgram, hebben gewezen op de sociaal wenselijkheid in gedrag en het belang van een vermeende ‘autoriteit’ in deze (Halo effect is daar onderdeel van).
Gerald Edelman, meer neuro-science en van nu, geeft een oplossing: associeer en associeer meer. Maak meer neurologische verbindingen en meer wegen in je hersenen.
Al deze zaken zijn fraai, echter even zo zinloos als retoriek en voer voor beschouwing als er geen ‘rapport’ is. Daarom simpel: zonder rapport wordt meesttijds de inhoud volstrekt niet serieus genomen. We verschillen en dat is maar mooi ook. Het is tijd om de verschillen te koesteren en vandaar uit te leven.
Als mensen vast zitten in hun realiteitstunnel en in hun eigen grot blijven zitten dan is het lastig. ‘Ziende blind en horende doof’ zijn ze dan. De geschiedenis levert genoeg bewijs op dat daar vaak grote problemen uit voort komen. Het mooie woord hiervoor is perceptuele predispositie en is een van de grootste veroorzakers van ellende.
Even in onze tunnel zitten we allemaal wel eens en dat is ook goed, want anders kom je tot niks. Fouten maken we ook allemaal, ook ik. Vroeger vroeg men dan om vergeving, dat blijft hopen. Nu weet je: je bent zelf verantwoordelijk dus: communiceer.
De intentie blijkt dus het meest wezenlijke in de communicatie. Die is nauw verweven met integriteit, je vermogen tot introspectie en het vermogen te associëren buiten je realiteitstunnel. Ook daar levert onze geschiedenis meer negatieve voorbeelden dan positieve  uitkomsten.
Wat is je gewenste uitkomst? Wat is je intentie hier? Wat is de basis?
Bewustzijn is dan een handig ding. Je hersenen gebruiken waar je ze voor kunt gebruiken, namelijk komen tot de verbinding en het contact waardoor je de empathischer Aufmerksamkeit kunt laten groeien en kunt delen.
De fijnzinnigheid en enig vorm van beschaving moeten dan wel je deel zijn, anders wordt het wel erg ‘Flodder-achtig’.
Lex van Hessen belde me ooit vroeg in de ochtend op en zei:
‘Weet je wat het probleem is, mensen denken korte termijn en doen lange termijn… dat zouden ze om moeten draaien’.
Dit is een beetje als dat je aan het meisje vraagt voor je begint te zoenen: ’Mag ik even een foto van je moeder zien’, als zou zij ook zo worden’ het nu heeft dan geen schijn van kans. Een bijzonder mens deze Lex, maar gelijk heeft ie volgens mij wel.
Dus:
- sla nooit de inleiding over
- Kijk naar de context
- Besef dat jou blik de inhoud vertroebelt
- Neem kennis van welke theorieën er zijn
- Pas op met aannames
- En natuurlijk: de kaart is niet het gebied: woorden zijn zelden het item dat ze beschrijven.
Uiteindelijk blijft interpretatie mensenwerk. Bereidheid, zo je wilt het vermogen tot goed waarnemen, de voorliggende kennis te kunnen en willen benutten, de juiste intentie te hebben… ach die bereidheid heeft te maken met integriteit.
Dat ik zo bezig ben met deze zaken, het is mijn werk en ook deels mijn leven. Een wereld scheppen waarin, mijn kindje en andere  kinderen gelukkig kunnen leven. Het leven in zichzelf is al een mysterie. Want zelfs als we dit gekrakeel, dit onderling menselijk beraad onder de knie hebben. Zelf dan is er nog altijd het grote wonder van leven en dood. Dat wonder daar kan je alleen aandacht aan geven door liefde en openstaan. En, kinderen dat zijn we allemaal.
Het zijn nooit de woorden die link zijn, het is altijd wat mensen ermee doen.
